Tema 1
Neste tema aprenderemos aspectos coma a célula, compoñentes celulares, tecidos, funcións vitais do corpo humano, súde e enfremidades e doacións e transplantes
1.1 AS CÉLULAS
A célula é a estructura mínima ou unidade fundamental capaz de realizar as tres funcións que definen a vida: nutrición, relación e reprodución.
- Nº: O ser humano contén uns 100 billóns de células.
Número, tamaño e forma das células - Tamaño: O seu tamaño oscila entre as 20 e as 30 micras
- Forma: Varían según a súa función
-Procariota: sen nucleo definido MONERA
Estructura celular
-Eucariota: con membrana nuclear
estas células, ademais contan cos seguintes compoñentes:
-Membraba plásmica: envolve o tecido celular e mantén a súa integridade. Tamen dirixe o intercambio de substancias có exterior da célula.
-Citoplasma: zona interna ocupada polo citosol, no que se atopan os orgánulos.
-Nucleo: estruictura delimitada por unha envoltura en cuxo interior se atopa o material xenético da célula.
- Nº: O ser humano contén uns 100 billóns de células.
Número, tamaño e forma das células - Tamaño: O seu tamaño oscila entre as 20 e as 30 micras
- Forma: Varían según a súa función
-Procariota: sen nucleo definido MONERA
Estructura celular
-Eucariota: con membrana nuclear
estas células, ademais contan cos seguintes compoñentes:
-Membraba plásmica: envolve o tecido celular e mantén a súa integridade. Tamen dirixe o intercambio de substancias có exterior da célula.
-Citoplasma: zona interna ocupada polo citosol, no que se atopan os orgánulos.
-Nucleo: estruictura delimitada por unha envoltura en cuxo interior se atopa o material xenético da célula.
1.2 COMPOÑENTES CELULARES
Membrana plasmática: É unha delgada lámina que rodea a célula
-A parte lipídica consta dung dobre capap de fosfolipidos moi flexible e con moléculas de coresterol intercaladas.
-A parte proteica conponse de proteínas.
Orgánulos celulares
-Orgánulos con membrana
-Retículo endoplasmático (RE): É unha rede de pequenos sacos esmagados e tubos arrodeados por unha membrana e comunicados entre si e coa membrana do nucleo, Existen dous tipos de retículos endoplasmáticos: o retículo endoplasmático rugoso (RER) e o retículo endoplasmático liso (REL)
-Aparello de golgi (AG): Conxunto de sacos aplanados que se comunican entre si através das vesículas.A súa función e a destribución de moléculas, tanto cara o interior coma para o exterior da célula.
-Lisosomas: Son vesículas procedentes do aparello de golgi, que conteñen encimas para dixerir biomoléculas. Participan na dixestión, nos procesos de heterofaxia e nos de autrofaxia.
-Mitocondrias: orgánulos recubertos por unha dobre membrana. A súa función é a respiración celular.
-Vesículas: pequenas bolsas esféricas arrodeadas por unha membrana. Acumulan e transportan substancias dentro da célula.
-Orgánulos sen membrana
-Ribosomas: Son formacioóns globulares formadas pola asociación entre moléculas de ARN e proteínas.
-Centrosoma: Estrucutra formada por unha parella de cilindros tubulares denominados centríolos. Atópanse ao lado do núcleo e participa no movemento e na repartición de cromosomas durante a división celular así como na producción de microtúbulos para manter a forma da célula centríolos algunhas celulas forman uns filamentos alongados chamados flaxelos empregados para o movemento.
-A parte lipídica consta dung dobre capap de fosfolipidos moi flexible e con moléculas de coresterol intercaladas.
-A parte proteica conponse de proteínas.
Orgánulos celulares
-Orgánulos con membrana
-Retículo endoplasmático (RE): É unha rede de pequenos sacos esmagados e tubos arrodeados por unha membrana e comunicados entre si e coa membrana do nucleo, Existen dous tipos de retículos endoplasmáticos: o retículo endoplasmático rugoso (RER) e o retículo endoplasmático liso (REL)
-Aparello de golgi (AG): Conxunto de sacos aplanados que se comunican entre si através das vesículas.A súa función e a destribución de moléculas, tanto cara o interior coma para o exterior da célula.
-Lisosomas: Son vesículas procedentes do aparello de golgi, que conteñen encimas para dixerir biomoléculas. Participan na dixestión, nos procesos de heterofaxia e nos de autrofaxia.
-Mitocondrias: orgánulos recubertos por unha dobre membrana. A súa función é a respiración celular.
-Vesículas: pequenas bolsas esféricas arrodeadas por unha membrana. Acumulan e transportan substancias dentro da célula.
-Orgánulos sen membrana
-Ribosomas: Son formacioóns globulares formadas pola asociación entre moléculas de ARN e proteínas.
-Centrosoma: Estrucutra formada por unha parella de cilindros tubulares denominados centríolos. Atópanse ao lado do núcleo e participa no movemento e na repartición de cromosomas durante a división celular así como na producción de microtúbulos para manter a forma da célula centríolos algunhas celulas forman uns filamentos alongados chamados flaxelos empregados para o movemento.
1.3 Tecidos
-Tecidos epiteliais: formados por células planas que recobren a superficie externa e arrodean as cavidades e os conductos internos do corpo.
EXISTEN DÚAS MODALIDADES
-Epitelios de revestimento: Recobren e protexen a superficie externa e as cavidades e conductos internos do organismo. destacan a epiderme, as mucosas e os endotelios
-Glándulas glandulares: formadas por glándulas endocrinas exócrinas e mixtas.
-Tecidos conectivos:
-Conxuntivo: Une tecidos e da consistencia á epiderme
-Oseo: Compoñen os osos
-Cartilaxinoso: Ocupan ocos nunha substancia cartilaxinosa rica en fibras e proteinas.
-Adiposo: Cumpre a función de illante térmico.
-Sanguineo: Compoñen a sangue
-Tecido muscular:
-Estirado: Musculatura dos músculos esqueléticos, contraense de forma rápida e voluntaria.
-Liso: Musculatura das paredes do tubo dixestivo, contraense lentamente e de forma involuntaria.
-Cardíaco: Musculatura do corazón, contracción rápida e involuntaria.
Tecido nervioso:
-Neuronas: Recopilan estímulos
-Celulas de glía: Proporcionan soporte e nutriente ás neuronas
EXISTEN DÚAS MODALIDADES
-Epitelios de revestimento: Recobren e protexen a superficie externa e as cavidades e conductos internos do organismo. destacan a epiderme, as mucosas e os endotelios
-Glándulas glandulares: formadas por glándulas endocrinas exócrinas e mixtas.
-Tecidos conectivos:
-Conxuntivo: Une tecidos e da consistencia á epiderme
-Oseo: Compoñen os osos
-Cartilaxinoso: Ocupan ocos nunha substancia cartilaxinosa rica en fibras e proteinas.
-Adiposo: Cumpre a función de illante térmico.
-Sanguineo: Compoñen a sangue
-Tecido muscular:
-Estirado: Musculatura dos músculos esqueléticos, contraense de forma rápida e voluntaria.
-Liso: Musculatura das paredes do tubo dixestivo, contraense lentamente e de forma involuntaria.
-Cardíaco: Musculatura do corazón, contracción rápida e involuntaria.
Tecido nervioso:
-Neuronas: Recopilan estímulos
-Celulas de glía: Proporcionan soporte e nutriente ás neuronas
1.4 As funcións vitais
Nutrición: Obter substancias para realiza as funcións.
- Autótrofa: O ser vivo fabrica o seu propio alimento.
-Eterótrofa: O ser vivo obten os nutrientes a partir de materia orgánica.
Relación: Capacidade de reacción ante unha variación do entorno.
-Estímulo: Feito que pode desencadear unha resposta (tocar un cazo quente)
-Resposta: Reacción ante un estímulo (retirar o dedo) pode diferenciarse entre: -Movemento
-Secreción
Reproducción: Formación de novos seres vivos
-Mitose: Unha célula duplica o seu ADN equitativamente cunha nova. (Cando o organismo é unicelular) Non confundir con división celular.
-Meiose: transformación das células en gametos (células especializadas na reprodución).
- Autótrofa: O ser vivo fabrica o seu propio alimento.
-Eterótrofa: O ser vivo obten os nutrientes a partir de materia orgánica.
Relación: Capacidade de reacción ante unha variación do entorno.
-Estímulo: Feito que pode desencadear unha resposta (tocar un cazo quente)
-Resposta: Reacción ante un estímulo (retirar o dedo) pode diferenciarse entre: -Movemento
-Secreción
Reproducción: Formación de novos seres vivos
-Mitose: Unha célula duplica o seu ADN equitativamente cunha nova. (Cando o organismo é unicelular) Non confundir con división celular.
-Meiose: transformación das células en gametos (células especializadas na reprodución).
O corpo humano
-Órganos: Unións de texidos especializados
-Sistemas: Asociacións de órganos
-Sistema muscular: Todos os músculos esqueléticos
-Sistema oseo: Todos os oseos
-Sistema nervioso: Encéfalo, medula espiñal e nervios.
-Sistema endócrino: Glándulas endócrinas
Aparatos: Conxunto de órganos
-Dixestivo
-Circulatorio
-Respiratorio
-Excretor
-Locomotor
-Reprodutor
-Sistemas: Asociacións de órganos
-Sistema muscular: Todos os músculos esqueléticos
-Sistema oseo: Todos os oseos
-Sistema nervioso: Encéfalo, medula espiñal e nervios.
-Sistema endócrino: Glándulas endócrinas
Aparatos: Conxunto de órganos
-Dixestivo
-Circulatorio
-Respiratorio
-Excretor
-Locomotor
-Reprodutor
saude e enfermidade no ser humano
SAUDE: Estado de completo benestar fisico, mental e social non so na ausencia de afeccións ou enfermidades.
ENFERMIDADE: Calquera trastorno ormonal do corpo da mente ou social que provoca malestar e alteración das funcións habituais da persoa.
ENFERMIDADES INFECCIOSAS:
-Son provocadas pola entrada a multiplicación ou o desenvolvemento no interior do organismo de axentes patóxenos como:
-Bacterias: Organismos uicelulares procriotos. Viven en todo tipo de medios e reproducense por bipartición
-Virus: Estructuras acelulares compostas por un capsula proteica en cuxo interior atópase o ácido nucleico. Precisan dunha célula viva para multiplicarse.
-Fungos: Organismos heterótrofos. unicelulares e pluricelulares.
-Protozoos: Seres unicelulares heterótrofos que viven na auga no chan ou nos seres vivos.
-Prións: Proteínas anómalas que se acumula e provocan danos no sistema nervioso central ao alteraren a estrutura das proteínas normais.
-Transmisión -A través da auga (auga conatminada).
-A través dos alimentos (alimentos en mal estado).
-A través do aire (partículas suspendidas no aire).
-Por vía sexual (enfermidades venereas).
-A través dos animais (microorganismos que son transmitidos a un ser humano).
-Barreiras do corpo ás infeccións
Defensas inespecíficas: -Barreiras primarias: pel e secrecións das mucosas.
-Barreiras secundarias (por medio de glóbulos brancos): reacción inflamatoria.
Defensas específicas -Actuase ante a presenza de antíxenos, Esto produce anticorpos de dous tipos, linfocitos T (destrúen axentes) e B (liberan os anticorpos)
(o sistema inmune)
ENFERMIDADES NON INFECCIOSAS:
Son aquelas que non son achacables directamente á acción dos seres vivos e que non se poden transmitir.
-Cardiovasculares
-Devidas a fallos en sistemas e aparellos
-Xenéticas (alteración nos sistemas xenético das células) poden ser ereditarias ou canceríxenas
-Nutricionais
-Dexenerativas
-Autoimunes
-Dexenerativas
-Profesionais
-Oncolóxicas
-Enfermidades mentais
ENFERMIDADE: Calquera trastorno ormonal do corpo da mente ou social que provoca malestar e alteración das funcións habituais da persoa.
ENFERMIDADES INFECCIOSAS:
-Son provocadas pola entrada a multiplicación ou o desenvolvemento no interior do organismo de axentes patóxenos como:
-Bacterias: Organismos uicelulares procriotos. Viven en todo tipo de medios e reproducense por bipartición
-Virus: Estructuras acelulares compostas por un capsula proteica en cuxo interior atópase o ácido nucleico. Precisan dunha célula viva para multiplicarse.
-Fungos: Organismos heterótrofos. unicelulares e pluricelulares.
-Protozoos: Seres unicelulares heterótrofos que viven na auga no chan ou nos seres vivos.
-Prións: Proteínas anómalas que se acumula e provocan danos no sistema nervioso central ao alteraren a estrutura das proteínas normais.
-Transmisión -A través da auga (auga conatminada).
-A través dos alimentos (alimentos en mal estado).
-A través do aire (partículas suspendidas no aire).
-Por vía sexual (enfermidades venereas).
-A través dos animais (microorganismos que son transmitidos a un ser humano).
-Barreiras do corpo ás infeccións
Defensas inespecíficas: -Barreiras primarias: pel e secrecións das mucosas.
-Barreiras secundarias (por medio de glóbulos brancos): reacción inflamatoria.
Defensas específicas -Actuase ante a presenza de antíxenos, Esto produce anticorpos de dous tipos, linfocitos T (destrúen axentes) e B (liberan os anticorpos)
(o sistema inmune)
ENFERMIDADES NON INFECCIOSAS:
Son aquelas que non son achacables directamente á acción dos seres vivos e que non se poden transmitir.
-Cardiovasculares
-Devidas a fallos en sistemas e aparellos
-Xenéticas (alteración nos sistemas xenético das células) poden ser ereditarias ou canceríxenas
-Nutricionais
-Dexenerativas
-Autoimunes
-Dexenerativas
-Profesionais
-Oncolóxicas
-Enfermidades mentais
Doazóns e transplantes
TRANSPLANTES É un procedemento mediante o que se implanta un tecido ou un órgano procedente dun doador a un receptor.
Segundo a procedencia do doador distinguense os seguintes tipo de transplantes:
-Alotransplante : O doador é un individuo da mesma especie que o receptor. Por exemplo, un transplante de órganos entre humanos.
-Autotransplante: O doador é o mesmo individuo que actua como receptor
-Xenotransplante: O doador é un animal doutra especie distinta ao receptor.
Segundo que se transplante tamen se distinguen os seguintes transplantes:
-De órganos
-De tecidos
-De células
Ainda que a maioría de transplantes procedan de persoas falecidas os doadores tamén poden poden estar vivos.
Condicións éticas sobre os transplantes:
Algúns dos problemas éticos sobre os transplantes
-Establecer con claridade o momento da morte do paciente.
-Que os familiares do doador acepten a doación.
-Establecer uns criterios de prioridade xustos para toda a poboación.
-Organizar campañas de concenciación para incrementar o número de poboazóns.
-Potenciar liñas de investigación destinadas a reduciro o rexeitamento inmunolóxico de órganos transplantados
-Mellorar a asistencia psicolóxica aos pacientes de transplantes.
-A DOAZÓN DE SANGUE: O tecido máis demandado é a sangue, xa que é unga substancia que non se pode fabricar e é necesaria para a defensa e nutrición do organismo.
A doazón de sangue pode clasificarse en:
-Doazón convencional: Recollense 450 ml de calquer doador entre 18 e 65 anos con voa saude e quee pese máis de 50 kg.
-Aférese: Tan só se retira un compoñente específico do sangue.
Distínguese en:
-Plaquetoférese (doazón de plaquetas)
-Eritroaférese (doazón de glóbulos vermellos)
-Plasmaférese (doazón de plasma)
-Doazón de sangue do cordón umbilical: Este sangue é rico en células nai e pódese empregar en transplantes de médula ósea. Esta estracción de sangue non resulta peligroso nin para a nai nin para o feto.
Segundo a procedencia do doador distinguense os seguintes tipo de transplantes:
-Alotransplante : O doador é un individuo da mesma especie que o receptor. Por exemplo, un transplante de órganos entre humanos.
-Autotransplante: O doador é o mesmo individuo que actua como receptor
-Xenotransplante: O doador é un animal doutra especie distinta ao receptor.
Segundo que se transplante tamen se distinguen os seguintes transplantes:
-De órganos
-De tecidos
-De células
Ainda que a maioría de transplantes procedan de persoas falecidas os doadores tamén poden poden estar vivos.
Condicións éticas sobre os transplantes:
Algúns dos problemas éticos sobre os transplantes
-Establecer con claridade o momento da morte do paciente.
-Que os familiares do doador acepten a doación.
-Establecer uns criterios de prioridade xustos para toda a poboación.
-Organizar campañas de concenciación para incrementar o número de poboazóns.
-Potenciar liñas de investigación destinadas a reduciro o rexeitamento inmunolóxico de órganos transplantados
-Mellorar a asistencia psicolóxica aos pacientes de transplantes.
-A DOAZÓN DE SANGUE: O tecido máis demandado é a sangue, xa que é unga substancia que non se pode fabricar e é necesaria para a defensa e nutrición do organismo.
A doazón de sangue pode clasificarse en:
-Doazón convencional: Recollense 450 ml de calquer doador entre 18 e 65 anos con voa saude e quee pese máis de 50 kg.
-Aférese: Tan só se retira un compoñente específico do sangue.
Distínguese en:
-Plaquetoférese (doazón de plaquetas)
-Eritroaférese (doazón de glóbulos vermellos)
-Plasmaférese (doazón de plasma)
-Doazón de sangue do cordón umbilical: Este sangue é rico en células nai e pódese empregar en transplantes de médula ósea. Esta estracción de sangue non resulta peligroso nin para a nai nin para o feto.